Deze Wereld

Overdenkingen in deze tijd
Polderpolitiek in een clownswereld
26-11-2022

Polderpolitiek in een clownswereld

Het woord clown is een Engels leenwoord en betekent 'grappenmaker of pias'. Waarschijnlijk is het afkomstig van het woord clowne, wat 'lomperik of onnozele hals' betekent en verwant is aan het woord kluns. Een voorloper van de clown lijkt de harlekijn te zijn. Een komisch, maar soms ook triest figuur in het Italiaanse volkstheater, welke ook opdook in het middeleeuws straattheater. Tegenwoordig lijkt de politiek het toneel te zijn waar dit soort tragikomedie plaatsvindt.     

Veel politici ontwijken een inhoudelijk debat, passen op onhandig wijze doorzichtige framingstechnieken toe en lijken het concept van beeldspraak niet te willen begrijpen. Hierdoor wordt de politiek een clowneske vertoning, welke moeilijk serieus genomen kan worden. Begrippen als links, rechts, communisme en fascisme hebben in de politieke werkelijkheid hun inhoud verloren en worden als ongeleide projectielen toegepast om het onvermogen tot een inhoudelijk debat te maskeren.

Traditioneel stond rechts voor kapitaal en links voor arbeid. Linkse partijen streden onder aanvoering van de arbeidersbeweging voor emancipatie van de arbeidersklasse en stonden voor een sociaal, progressief en solidair beleid. Daarmee ging links in tegen de gevestigde orde en de invloed van het kapitaal. Rechts daarentegen was meer conservatief en liberaal, waarbij het ondernemersklimaat, kapitaal en de belangen van het bedrijfsleven in hoge mate het programma en de agenda van deze partijen bepaalden. Geleidelijk zijn deze oude verhoudingen veranderd.

Vooral bij de gevestigde partijen heeft de oude ideologie langzamerhand plaatsgemaakt voor een management ideologie, iets wat vol trots het poldermodel genoemd wordt. De oude ideologie wordt voor de verkiezingen uit de kast gehaald, afgestoft en opgepoetst, waarna het na afloop weer in de kast verdwijnt. In de retoriek spreekt men nog van links en rechts, maar dit zijn holle frasen en eerder bedoeld om de politieke tegenstander weg te zetten dan inhoudelijke debatvoering. Het poldermodel heeft de politieke arena omgevormd tot theater. Afspraken worden gemaakt in regeerakkoorden, informele setting en besloten bijeenkomsten. Kamerdebatten zijn verworden tot goedkope shows, waarbij het van te voren afgesproken beleid aan de burgers moet worden verkocht. Zonder ballast van enige relevante kennis roteren ministers dan ook van post naar post.

Als een politiek doel behaald moet worden, wordt er een narratief bedacht om dit doel door de bevolking geaccepteerd te krijgen. Dit narratief wordt gestaafd met dogmatisch aandoende wetenschap en kritiek hierop wordt geridiculiseerd en gecensureerd. Tijdens een interview met de Amerikaanse journalist Ron Suskind in 2002, vertelde een hooggeplaatste adviseur van president Bush, Karl Rove, dat het verlichtingsdenken en empirische wetenschap er niet meer toe doen. 'We zijn nu een imperium en als we handelen, creëren we onze eigen realiteit. En terwijl je die realiteit bestudeert - en beoordeeld, zoals je zult doen - zullen we opnieuw handelen en andere nieuwe realiteiten creëren, die je ook kunt bestuderen, en dat is hoe het zal gaan. Wij zijn acteurs in de geschiedenis... en jullie, jullie allemaal, zullen alleen maar bestuderen wat we doen.'

Het clownswereld narratief maakt door haar absurde aard gelovigen 'dom', terwijl het critici afleidt van de krachten achter het narratief. Daarmee heeft het poldermodel de aard van de politiek tot aan het fundament veranderd. Politiek actief worden in één van de gevestigde partijen is een eerste stap in een zorgvuldige werving en selectie procedure. De politieke loopbaan is de ratrace van nieuw talent. Heeft men zich in de politiek bewezen, dan kan naar gelang de partij de volgende carrièrestap gemaakt worden. Een burgemeesterspost, bestuurlijke functie of commissariaat ligt in verschiet voor de ambitieuze politicopaat.

Innig verbonden met 'hun' partij, rouleren deze bestuurders, gehoorzaam manoeuvrerend door het carousel van bestuurlijk Nederland. Een misstap of opspelend geweten wordt hun fataal, een schandaal duikt op en de volgende vult het ontstane gat. Deze systeemrot of plaag, uitgevonden in de jaren 20 in Duitsland onder de naam gleichschaltung, heeft voor velen ongemerkt het Nederlands polderlandschap overwoekerd. Het dringt door tot in de haarvaten van de maatschappij. De toeslagenaffaire heeft uitgewezen dat deze corruptie zich tot aan de rechtspraak heeft verspreid.

     
Deel het via: